Voor veel mensen hoort koffie niet alleen bij het ontbijt. Sommige mensen vermijden echter liever cafeïne en kiezen voor een cafeïnevrij product. Maar is deze koffie echt cafeïnevrij? En wat is de waarheid achter de gezondheidszorgen?
Het gevoel van alertheid na koffie is te danken aan cafeïne, dat een stimulerend effect heeft op het centrale zenuwstelsel en het cardiovasculaire systeem en onze alertheid en concentratie verhoogt.
Hoeveel cafeïne wordt als veilig beschouwd?
Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) iseen eenmalige dosis van maximaal 200 milligram cafeïne – ongeveer drie milligram per kilogram lichaamsgewicht – veilig voor een gezonde volwassen populatie.
De EFSA beschouwt ook een dagelijkse inname van maximaal 200 milligram cafeïne, verspreid over de dag, als veilig voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Eenonderzoek in de VS uit 2022 kwam echter tot een andere conclusie: kinderen van moeders met een hoge cafeïne-inname waren kleiner en lichter vergeleken met kinderen van wie de moeders geen cafeïnehoudende dranken gebruikten tijdens de zwangerschap.
Verminderde lengte en gewicht waren al duidelijk, zelfs wanneer de cafeïne-inname lager was dan de aanbevolen 200 milligram per dag. Aan het onderzoek namen 2055 vrouwen deel, die allemaal niet rookten.
Koffiedrinkers opgelet! Misschien bent u geïnteresseerd in deze test
Studies tonen herhaaldelijk aan dat regelmatige koffieconsumptie niet geassocieerd is met de ontwikkeling van ziekten. Verschillende analyses wijzen op een aantal potentiële voordelen voor de gezondheid. Naast cafeïne is koffie rijk aan vezels, vitamine B2, magnesium, antioxidanten en polyfenolen, secundaire plantaardige verbindingen.
Koffie bevat ook zogenaamde diterpenen, waarvan bekend is dat ze indirect het cholesterolgehalte in het bloed verhogen. Het gehalte aan diterpenen in koffie hangt echter af van de bereidingswijze: mensen die bijvoorbeeld filterkoffie en espresso drinken, beginnen met een schone lei. De situatie is anders voor Turkse koffie die wordt gezet met een Franse pers of een mokkapot, omdat de koffie niet door een filter of fijne zeef gaat.
Bij gevoelige mensen kan cafeïne brandend maagzuur, rusteloosheid of slaapstoornissen veroorzaken. Een studie uit 2022 zorgde ook voor opschudding: een Japanse studie waarschuwde voor overmatige koffieconsumptie bij mensen met ernstige hypertensie. Onderzoekers ontdekten dat het drinken van cafeïne boven een bepaald niveau het risico op hartdood aanzienlijk kan verhogen. Dit geldt echter alleen voor koffiedrinkers met deze ernstige ziekte.
Eén gram cafeïne per kilogram koffie
Het is belangrijk om te weten wat je dagelijkse dosis cafeïne is. Steeds meer consumenten kiezen voor “cafeïnevrije” koffie. Maar is het echt cafeïnevrij?
Volgens de “Verordening inzake koffie, koffie-extracten en cichorei-extracten” uit 2001 mogen cafeïnevrije groene koffie en gebrande koffie tot één gram cafeïne per kilogram droge stof bevatten. Volgens de Duitse koffievereniging komt dit neer op ongeveer drie milligram cafeïne per kopje cafeïnevrije koffie. Ter vergelijking: een kopje normale koffie bevat tussen de 50 en 100 milligram cafeïne, afhankelijk van de bereidingsmethode.
Het eerste commercieel gebruikte cafeïnevrije proces werd in 1903 ontwikkeld door Ludwig Roselius, oprichter van het koffiemerk “Kaffee HAG”, en een paar jaar later gepatenteerd. De reden: zijn vader was kort daarvoor overleden en Roselius schreef dit niet in de laatste plaats toe aan de enorme consumptie van koffie en cafeïne door zijn vader.
Maar zelfs de eerste cafeïnevrije koffie was niet per se goed voor de gezondheid. Nadat de koffiebonen waren opgezwollen in zout water, verwijderde Roselius de cafeïne eruit met behulp van benzeen. Benzeen wordt beschouwd als giftig en kankerverwekkend. Goed voor de cafeïnevrije koffiedrinkers onder jullie.
Hoe cafeïnevrije koffie maken
Tegenwoordig is de snelste – en meest kosteneffectieve voor fabrikanten – methode om cafeïne uit koffiebonen te verwijderen door ze in een chemisch oplosmiddel te weken. Het oplosmiddel wordt dan zo volledig mogelijk verwijderd en de natte bonen worden gedroogd. Dichloormethaan wordt het meest gebruikt voor extractie.
Dichloormethaan heeft echter geen goede reputatie. Het oplosmiddel wordt “ervan verdacht kankerverwekkendte zijn”, zegt het Beierse consumentencentrum. Het mogelijke restgehalte na het reinigen van koffiebonen is waarschijnlijk erg laag, maar consumentenorganisaties, niet alleen in Duitsland, wijzen herhaaldelijk op dit gezondheidsrisico. Het oplosmiddel ethylacetaat wordt als ongevaarlijk beschouwd omdat het van nature voorkomt in bepaalde vruchten en groenten.
Koffie wordt een luxeproduct – maar er zijn alternatieven
Als je op zoek bent naar een oplosmiddelvrij alternatief: het zogenaamde koolzuurproces werkt helemaal niet. Bij dit proces worden de koffiebonen onder hoge druk gespoeld met vloeibaar kooldioxide. Dit bindt de cafeïne en het proces moet meerdere keren worden herhaald. Deze cafeïnevrije versies worden vaak aangeprezen als ‘natuurlijk cafeïnevrije koffie’.
Er zijn andere processen om cafeïne uit koffiebonen te verwijderen. Consumenten krijgen echter vaak niet te horen welk proces is gebruikt. Deze informatie wordt zelden op de verpakking vermeld. De enige manier om erachter te komen is door rechtstreeks te vragen bij bedrijven en verkooppunten.
Ik hou het liever bij cafeïnehoudende koffie – of beter gezegd, espresso. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, bevat een espresso niet meer cafeïne dan een kopje koffie. Hoewel het cafeïnegehalte van espressobonen in directe vergelijking iets hoger is, wordt espresso in kleinere hoeveelheden gedronken. Bovendien is de contacttijd tussen de gemalen koffiebonen en het water korter, waardoor de cafeïneconcentratie relatief laag blijft. Ik neem niet alleen een voorbeeld aan Italië voor espresso. Ik drink het met iets meer tijd om te ontspannen in een café.
Wat je favoriete koffie ook is, je kunt er het beste op je gemak van genieten.
